pišu: Miloš Stevanović, advokat, Duško Karišik, računovođa

Neočekivan zaokret auto-dinastije

Porscheov amblem na felgi automobila. Porodica Porsche-Piëch, koja već generacijama stoji iza kompanija Porsche i Volkswagen, izazvala je iznenađenje najavom da ulazi u vojno-industrijski sektor. U potezu koji predstavlja neočekivani zaokret za biznis dinastiju poznatu po sportskim automobilima i luksuznim vozilima, porodični holding Porsche Automobil Holding SE najavio je osnivanje posebne platforme za investiranje u proizvodnju oružja i odbrambenu industriju . Ova investiciona platforma biće uspostavljena u saradnji s drugim investitorima i partnerima (čija imena još nisu objavljena) radi ulaganja u perspektivne kompanije u sektoru odbrane . Značajno je da je Porsche SE pritom odlučio odustati od ranijeg principa da finansira isključivo projekte dvostruke namjene – one koji imaju i civilnu primjenu – što znači da su sada spremni ulagati i u čisto vojne tehnologije .

Predsjednik uprave Porsche SE, Hans Dieter Pötsch, izjavio je povodom ove odluke da je cilj kompanije “povećati angažman u odbrambenom i srodnim sektorima, uz očuvanje naše osnovne usmjerenosti na mobilnost i industrijsku tehnologiju” . Drugim riječima, porodica namjerava zadržati svoj primarni fokus na automobilskom i industrijskom biznisu, ali vidi priliku u diverzifikaciji prema brzo rastućoj vojnoj industriji. Istovremeno s ovom najavom, Porsche SE je smanjio i svoje prognoze zarade za tekuću godinu, navodeći slabost u auto-sektoru kao jedan od razloga – očekivani godišnji profit sada je snižen na najmanje 1,6 milijardi eura, sa prethodno projektovanih 2,4 milijarde . To ukazuje da tradicionalni automobilski biznis porodice trpi pritiske, što je vjerovatno dodatno podstaklo potragu za novim poljima rasta.

Razlozi i širi kontekst

Odluka Porsche-Piëch porodice dolazi u trenutku značajnih promjena u ekonomskom i geopolitičkom okruženju. Stručnjaci ističu nekoliko ključnih faktora koji objašnjavaju zaokret ka vojno-industrijskim investicijama:

• Geopolitičke tenzije i rast vojnih budžeta: Rat u Ukrajini i nova bezbjednosna realnost u Evropi naveli su evropske države da otključaju stotine milijardi eura za odbrambene potrebe . Evropske zemlje ubrzano povećavaju ulaganja u naoružanje, infrastrukturu i vojnu opremu, što odbrambeni sektor čini posebno atraktivnim za investitore. Sam Porsche SE je još u martu ove godine naznačio da razmatra upravo ovakav strateški iskorak, spominjući mogućnost velike dugoročne investicije u odbranu ili infrastrukturu, odvojeno od svojih udjela u auto-kompanijama . Ova promjena kursa, dakle, reflektuje prilagođavanje novom geopolitičkom momentu u kojem je jačanje odbrambenih kapaciteta prioritet.

• Slabljenje auto-industrije: Tradicionalna automobilska industrija suočava se sa izazovima – od usporavanja potražnje na pojedinim tržištima, preko tranzicije na električna vozila, do pojačane konkurencije iz inostranstva. Volkswagen grupa, najveći adut porodice Porsche-Piëch, bilježi slabije rezultate i snižava prognoze, što se direktno odrazilo i na finansijske izglede Porsche SE holdinga . U takvim okolnostima, ulazak u stabilniju i rastuću oblast kao što je vojna industrija može djelovati kao logičan potez za diverzifikaciju rizika i prihoda.

• Industrijski trend i profitabilnost sektora odbrane: Porsche-Piëch nisu jedini iz automobilskog svijeta koji flertuju s odbrambenom industrijom. Njemačke kompanije poput Volkswagena, Daimler Trucka i dobavljača auto-dijelova Schaefflera takođe istražuju mogućnosti u sektoru odbrane, prateći rastuće vojne izdatke Evrope . Odbrambena industrija doživljava procvat – analitičari opisuju ovaj sektor kao “vruć” uz očekivanje nastavka snažnog rasta narednih godina . Profitne marže u proizvodnji naoružanja i vojne opreme porasle su usljed pojačane potražnje, pa privlače i igrače izvan tradicionalnog kruga odbrambenih firmi. Za porodicu Porsche-Piëch, to znači priliku da dio svog kapitala plasiraju u područje s dugoročnim uzlaznim trendom, upravo dok se njihov osnovni biznis suočava s cikličnim slabostima.

Važno je napomenuti da ova strateška odluka dolazi “na krilima” nove evropske odbrambene realnosti. Njemačka je, primjera radi, formirala poseban fond od 100 milijardi eura za modernizaciju Bundeswehra, a slični potezi dešavaju se širom kontinenta. Sve to stvara povoljan vjetar u leđa ulagačima u vojnu tehnologiju. U Porsche SE otvoreno govore o “promjenama geopolitičke situacije i rastućim zahtjevima sigurnosne politike” kao podlozi za ovu odluku – drugim riječima, globalne tenzije i potreba za evropskom samostalnošću u odbrani pružile su impuls da se tradicionalna auto-imperija okrene i ka oružju .

Partnerstva i investicioni planovi

Iz Porsche SE poručuju da će prvi korak u realizaciji ove strategije biti upravo stvaranje investicionog fonda/platforme fokusirane na odbrambenu tehnologiju . Taj fond će ulagati u mlade, perspektivne kompanije – startape koji razvijaju napredne vojne tehnologije. Plan je da se u taj poduhvat uključe i drugi investitori i “snažni partneri”, čime Porsche-Piëch porodica očito želi podijeliti finansijski teret i ekspertizu s istomišljenicima iz investicione zajednice . U tom cilju, kompanija je najavila održavanje posebnog događaja nazvanog “Dan odbrane” (Defense Day), koji će poslužiti kao networking prilika da se njemački i evropski porodični investicioni fondovi (family offices) povežu s prilikama u odbrambenom sektoru . Drugim riječima, Porsche-Piëch aktivno traži saučesnike među elitom evropskih investitora za zajednička ulaganja u vojnu industriju.

Već sada se špekuliše o mogućim partnerstvima. Prema navodima Bloomberga, Porsche SE i Deutsche Telekom AG su u pregovorima da postanu glavni zajednički ulagači u novi panevropski fond rizičnog kapitala za odbrambene tehnologije, koji bi raspolagao sa oko 500 miliona eura . Taj fond, kojim bi upravljala investiciona firma DTCP iz Hamburga (povezana s Deutsche Telekomom), fokusirao bi se na evropske defence-tech startape – od satelitskih sistema, preko vještačke inteligencije za vojnu primjenu, do napredne elektronike i dronova. Iako iz Porsche SE nisu zvanično potvrdili imena partnera, jasno je da porodica svoju strategiju gradi u tandemu s drugim velikim igračima, spajajući kapital i know-how iz tehnološkog i odbrambenog sektora.

Što se konkretnih investicija tiče, Porsche SE je već naznačio oblasti od posebnog interesa. Tu spadaju satelitski nadzor, izviđački i senzorski sistemi, sajber bezbjednost te logističke i dobavne mreže – dakle, tehnologije koje su ključne za modernu odbranu . Kompanija je već aktivna na nekim poljima tzv. dvostruke tehnologije: uložila je kapital u njemački startup Quantum Systems, proizvođača naprednih dronova, kao i u Isar Aerospace, firmu koja razvija raketne lansere za satelite . Ovi potezi signaliziraju da Porsche-Piëch nastupa promišljeno – cilj je povezati inovativni kapital s sigurnosnim tehnologijama, gdje porodica vidi šansu da spoji svoj industrijski pedigre s novim trendovima razvoja naoružanja. Čak je i Volkswagen, u okviru šire grupacije, već prisutan u vojnoj sferi kroz zajedničko preduzeće sa renomiranim proizvođačem naoružanja Rheinmetall, koje proizvodi specijalna vozila za vojsku . Nova investiciona platforma bi trebalo da tu prisutnost podigne na viši nivo i proširi je na širi spektar odbrambenih proizvoda.

Istorijske paralele i komentari

Ironično, ovo nije prvi put da se ime Porsche povezuje s vojnom industrijom. Porodična legenda počela je s Ferdinandom Porscheom, konstruktorskim genijem koji je, prije nego što je stvorio čuveni sportski automobil, tokom 1930-ih i 1940-ih radio na dizajniranju tenkova za nacističku Njemačku . Njegov dizajn Volkswagena “Bube” (Käfer) poslužio je kao osnova za vojna vozila koja je Volkswagen proizvodio u Drugom svjetskom ratu . Nakon rata, Volkswagen je ponovo izrađivao lakša vojna vozila (poput modela Type 181, poznatog i kao “Thing”) za potrebe zapadnonjemačke armije, prije nego što će se potpuno okrenuti civilnim automobilima . Ta istorijska epizoda osvjetljava paradoks: porodično naslijeđe Porsche-Piëch nosi u sebi i sjene vojne proizvodnje, iako su posljednjih sedam decenija proslavljeni prvenstveno kao kraljevi automobila. Sada se, uslijed novih globalnih okolnosti, taj krug na neki način zatvara – potomci slavnog konstruktora ponovo ulaze u sektor čije su temelje njihovi preci nekada davno dotaknuli.

Reakcije tržišta i analitičara na ovaj potez su pažljivo odmjerene. Odbrambena industrija jeste u usponu, i mnogi pozdravljaju dolazak “svježeg” kapitala izvan tradicionalnog kruga dobavljača oružja. Dionice odbrambenih kompanija u Njemačkoj i Evropi skočile su nakon najava povećanja budžeta za odbranu, što potvrđuje atraktivnost sektora. Ipak, finansijski stručnjaci naglašavaju da će automobili i dalje ostati glavni izvor moći i profita Porsche-Piëch porodice. Analitičar Fabio Hoelscher iz Warburg Researcha primjećuje da sektor odbrane, iako trenutno vrlo perspektivan, neće preko noći postati jednako bitan za Porsche SE kao što su udjeli u Volkswagenu ili Porsche AG . Drugim riječima, ulaganje u proizvodnju oružja više je strateška diverzifikacija nego potpuna transformacija poslovnog modela. Hoelscher dodaje i da, za sada, Porsche SE nije objelodanio konkretne iznose ulaganja niti preuzeo čvrste kapitalne obaveze u tom sektoru – znak da porodica oprezno ispituje teren prije velikih poteza.

S komentatorskog stanovišta, odluka Porsche-Piëch porodice odražava duh vremena u kojem živimo. Nakon decenija globalizacije i fokusiranja na potrošačke proizvode, povratak teškaša industrije u proizvodnju naoružanja indicira da se i biznis prilagođava novoj realnosti punoj geopolitičkih neizvjesnosti. Iznenađenje koje je ova vijest izazvala ima i simboličku težinu: ako čak i Porsche – simbol njemačke inženjerske izvrsnosti u civilnom sektoru – vidi budućnost u vojnoj industriji, to mnogo govori o svijetu 2025. godine. U vremenu kada Evropa nastoji ojačati vlastitu odbranu i kada se profiti u klasičnom auto-moto segmentu teško ostvaruju, porodica Porsche-Piëch pravi pragmatičan, premda pomalo neočekivan potez. Ostaje da se vidi hoće li ovaj iskorak biti uspješna investicija i da li će jedna od najpoznatijih automobilskih dinastija svijeta ostaviti jednako dubok trag i u areni proizvodnje oružja. 

/ / /

"Standard Prva" d.o.o. Bijeljina je kompanija registrovana u Bijeljini pri Okružnom privrednom sudu u Bijeljini. Djelatnosti kompanije su računovodstvo, otkupi potraživanja, angel investing i druge povezane usluge. Distressed debt je dio grupacije u okviru koga firma otkupljuje potraživanja koja funkcionišu i ne vraćaju se redovno.

AK Stevanović je vodeća advokatska kuća u regionu sa sjedištem u Bijeljini. Skraćenica predstavlja Advokatsku kancelariju Stevanović Vesne i Advokatsku kancelariju Stevanović Miloša.

Kontakt za medije press@advokati-stevanovic.com ili putem telefona 00 387 55 230 000 kao i na 00387 55 22 4444