Ultra-bogate porodice i njihovi porodični fondovi (family offices) počeli su da okreću leđa Švajcarskoj – nekadašnjem glavnom utočištu evropskog bogatstva – i sve češće sele svoje finansijske operacije u Dubai. Ovaj trend prate promjene u globalnom poreskom okruženju: dok Švajcarska zbog političkih nesigurnosti i strože kontrole postaje manje atraktivna, Dubai privlači bogataše jednostavnijim propisima, nižim porezima i luksuznim stilom života. Istovremeno, Bosna i Hercegovina (posebno Republika Srpska) ostaje svojevrstan “poreski raj” u srcu Evrope, sa izuzetno niskim poreskim stopama – ali je uprkos tome često zaobilaze ultra-bogati investitori u potrazi za novom destinacijom za svoje porodične fondove.

Švajcarska gubi primat zbog poreza i regulative

Švajcarska je decenijama slovila za sigurno utočište za međunarodne porodične fondove i privatne banke, međutim posljednjih godina dolazi do odljeva kapitala. Razlozi su višestruki. Prvo, pooštrena regulativa i zahtjevi za finansijsku transparentnost poljuljali su tradicionalnu švajcarsku diskreciju. “U Švajcarskoj postoji sve više regulatornih propisa, uz značajno veće obaveze objelodanjivanja povjerljivih informacija. Nasuprot tome, porodični fondovi u Dubaiju nisu podvrgnuti tako strogim standardima i mogu poslovati mnogo privatnije – što je svjetskim bogatašima itekako primamljivo” , objašnjava Ronald Graham, partner advokatske firme Taylor Wessing u Dubaiju, koji savjetuje klijente prilikom preseljenja fondova.

Dalje, politička neizvjesnost i rasprave o uvođenju novih poreza doprinose nesigurnosti među bogatima. U Švajcarskoj se ove godine održava referendum o uvođenju čak 50% poreza na nasljedstva i poklone iznad određenog praga . Iako analitičari očekuju da glasači odbace tako drastičan prijedlog, sama debata je uzdrmala povjerenje. “Nesigurnost koja je time stvorena protekle dvije godine motivisala je neke porodice da preispitaju Švajcarsku kao finansijski centar,” istakao je jedan klijent švajcarskog porodičnog fonda . Pored toga, Švajcarska je nakon slučajeva poput propasti banke Credit Suisse suočena i sa gubitkom ugleda, što dodatno podstiče egzodus bogatstva ka drugim destinacijama.

Dubai – novo utočište za globalno bogatstvo

Panorama Dubaija: luksuzan život i poslovno okruženje privlačno za bogate porodice.  Sve veći broj evropskih porodičnih fondova seli se u Dubai, koji se pozicionirao kao moderna oaza za upravljanje bogatstvom. Prema finansijskim stručnjacima, ova metropola nudi jedinstvenu kombinaciju povoljnih uslova: pojednostavljenu regulativu, minimalne poreze i vrhunski kvalitet života. Za razliku od Švajcarske, Dubai i šira teritorija Ujedinjenih Arapskih Emirata ne nameću porez na lični dohodak, kapitalnu dobit niti na nasljedstvo , što je izuzetno primamljivo svima koji žele očuvati bogatstvo u porodici. Takođe, u posebnim ekonomskim zonama poput Međunarodnog finansijskog centra Dubaija (DIFC) stranim investitorima garantuje se 0% poreza na dobit tokom dugih perioda i puno vlasništvo nad firmom .

Regulativa je u Dubaiju fleksibilnija – definicija “porodice” i djelatnosti porodičnih kancelarija dovoljno je široka da ne povlači stroge nadzorne propise kao u Evropi. Time se omogućava zadržavanje diskrecije u poslovanju, što je jedna od glavnih tačaka privlačnosti za ultra-bogate klijente . Istovremeno, životni stil u Dubaiju jedan je od najluksuznijih na svijetu. “Standard života u Dubaiju je izuzetan, a ekonomski sistem je prilagođen preduzetnicima i pojedincima ultra-visokog bogatstva,” potvrđuje Reto Gareus iz KPMG Švajcarska, ističući da emirat aktivno gradi ekosistem naklonjen milijarderima .

Statistike to i potvrđuju – tokom protekle godine oko 200 porodičnih fondova otvoreno je u Dubaiju, prema podacima DIFC, čime se ukupan broj popelо na oko 800 . Ovaj nagli porast djelimično je podstaknut i globalnim trendovima: ukinuti poreski režimi poput britanskog non-dom statusa, visoki porezi u drugim evropskim zemljama, pa i sankcije na imovinu ruskih državljana, usmjerili su bogate ka sigurnim lukama poput Dubaija . Vlada UAE takođe nudi dodatne podsticaje – od “zlatnih viza” za investitore (dugoročne boravišne dozvole) do ulaganja u infrastrukturu i inovacije – što sve čini Dubai centralnom tačkom za upravljanje porodičnim bogatstvom u svijetu.

Poreski raj u srcu Evrope – BiH i Republika Srpska

Paradoksalno, dok ultra-bogati sele kapital na Bliski Istok, jedna evropska destinacija ostaje gotovo neprimijećena iako nudi izuzetno povoljne uslove poslovanja. Riječ je o Bosni i Hercegovini, konkretno njenom entitetu Republici Srpskoj, koju stručnjaci nerijetko nazivaju “evropskim poreskim rajem” zbog niskih poreza i troškova. Stopa poreza na dobit preduzeća u BiH iznosi svega 10%, među najnižim u Evropi, a uz to ne postoji porez na dividendu (dobit koju vlasnici izvlače iz firme) . Takav poreski sistem efektivno stavlja BiH na mapu kao privlačnu destinaciju za očuvanje kapitala, barem u teoriji. Za poređenje, mnoge razvijene zemlje imaju poreze na dobit od 20–30%, a oporezuju i isplate dividendi vlasnicima, što kod nas nije slučaj.

Osim niskog poreznog opterećenja, Republika Srpska se može pohvaliti i brzim i jednostavnim procedurama za osnivanje kompanija. Zahvaljujući reformama i uvođenju jednošalterskog sistema 2013. godine, registracija poslovnog subjekta u RS može biti završena za samo nekoliko dana. Primjera radi, “dok u Republici Srpskoj možete registrovati kompaniju za tri dana, u Federaciji BiH mogu proći i mjeseci da biste prijavili poslovni subjekt” , izvještava Privredna komora. Takva administrativna agilnost privukla je mnoge strane preduzetnike da upravo u Banjaluci i drugim gradovima RS pokrenu svoje firme. Još jedna prednost su niski operativni troškovi – od cijene zakupa kancelarija do plata kvalifikovanog osoblja, poslovanje u BiH značajno je jeftinije nego u finansijskim metropolama poput Ciriha ili Dubaija. Za porodične fondove to znači da mogu uspostaviti lokalnu kancelariju i infrastrukturno osoblje uz znatno manje troškove, povećavajući neto prinos na upravljani kapital.

Međutim, uprkos ovim pogodnostima zbog kojih BiH zaslužuje nadimak “poreskog raja Evrope”, većina ultra-bogatih porodica je i dalje preskače pri odabiru destinacije za svoje porodične fondove. Razlozi su djelimično stvar percepcije i navike – Dubai i slični centri imaju globalni imidž sigurnosti, političke stabilnosti i prestiža, dok BiH tek treba da izgradi reputaciju kao međunarodni finansijski centar. Ipak, određeni broj porodičnih fondova u regionu već prepoznaje prednosti RS i tiho koristi lokalne povoljnosti za strukturu svog poslovanja. Ova praksa postaje sve zapaženija, posebno među evropskim investitorima koji traže diskretnije i ekonomičnije alternative unutar same Evrope.

Podrška stručnjaka u regionu

Stručnjaci Advokatske kancelarije Stevanović i kompanije Standard Prva potvrđuju da su posljednjih godina radili sa više porodičnih fondova zainteresovanih za poslovanje u BiH. Oni već pružaju usluge ovim klijentima u regionu – od uspostavljanja pravnih struktura, preko vođenja redovnog finansijskog i poreskog izvještavanja, pa do identifikacije investicionih prilika s minimalnim rizikom, u oblastima kao što su nekretnine, IT sektor i obnovljivi izvori energije. Kroz takvu sveobuhvatnu podršku, porodice mogu iskoristiti maksimalne poreske pogodnosti Republike Srpske, a da pritom ispune sve zakonske uslove i zadrže visok stepen diskrecije.

Prema riječima ovih stručnjaka, diskretnost i povjerenje ključni su u poslu upravljanja porodičnim bogatstvom. Svaki porodični fond ima specifične potrebe i ciljeve, pa se rješenja prilagođavaju pojedinačno – bilo da se radi o osnivanju holding kompanija, strukturiranju investicija ili zaštiti imovine kroz više jurisdikcija. Već zabilježena praksa u radu sa klijentima potvrđuje da je kombinacija lokalnih poreskih prednosti i stručnog savjetovanja djelotvoran model za očuvanje i uvećanje porodične imovine. Za one koji razmatraju preseljenje ili osnivanje porodičnog fonda u ovakvom okruženju, diskretne konsultacije sa iskusnim timom mogu biti prvi korak ka donošenju ispravne odluke. Advokatska kancelarija Stevanović i Standard Prva stavljaju akcenat na povjerljiv, stručan pristup – zainteresovane porodice mogu im se obratiti radi detaljnijeg savjeta i tako ispitati kako da najbolje iskoriste “poreski raj” Evrope uz punu pravnu sigurnost.

Izvori: Financial Times, SWI Swissinfo; Srpskainfo; Privredna komora RS; izjave stručnjaka Standard Prve i AK Stevanović

/ / /

"Standard Prva" d.o.o. Bijeljina je kompanija registrovana u Bijeljini pri Okružnom privrednom sudu u Bijeljini. Djelatnosti kompanije su računovodstvo, otkupi potraživanja, angel investing i druge povezane usluge. Distressed debt je dio grupacije u okviru koga firma otkupljuje potraživanja koja funkcionišu i ne vraćaju se redovno.

AK Stevanović je vodeća advokatska kuća u regionu sa sjedištem u Bijeljini. Skraćenica predstavlja Advokatsku kancelariju Stevanović Vesne i Advokatsku kancelariju Stevanović Miloša.

Kontakt za medije press@advokati-stevanovic.com ili putem telefona 00 387 55 230 000 kao i na 00387 55 22 4444