Piše: Slaviša Lakić

Dok advokati i bankari u Ženevi panično razmatraju plan B za svoje klijente milionere pred najavom drakonskih poreza, ja u Bijeljini – bez kravate, ali s kalkulatorom pri ruci – mirno privodim kraju još jedan radni dan. I ne, nije greška: Republika Srpska zaista se može smatrati malim poreskim rajem usred Evrope. Evo zašto.

Porezni minimalizam u Srpskoj

Republika Srpska njeguje filozofiju minimalnih poreza, naročito kada je riječ o porodičnoj imovini i poslovanju. Kao lokalni računovođa, često iznenadim i strane klijente koliko su neke stvari ovdje pojednostavljene. U najkraćem, RS se može pohvaliti sa nekoliko ključnih pogodnosti:

• Nema poreza na nasljedstvo i poklone: Za razliku od većeg dijela Evrope (pa i susjednog entiteta Federacije BiH, gdje kantoni zaračunavaju 2–10% ), u Republici Srpskoj ne postoji nikakav porez na imovinu koju ostavljate nasljednicima ili darujete tokom života . Drugim riječima, ono što su vaši potomci naslijedili od vas – ostaje netaknuto državnom rukom.

• Jednostavan prenos imovine: U RS-u takođe nema posebnog poreza na promet nekretnina i drugu imovinu . Prenos vlasništva se svodi na puku formalnost uz minimalne takse, što značajno olakšava planiranje nasledstva i restrukturiranje porodičnih holdinga (vjerujte mi, ovdašnji računovođe i bez kravate znaju sve o tome!).

• Niska stopa poreza na dobit (10%): Porez na dobit pravnih lica u cijeloj BiH, uključujući RS, iznosi jedinstvenih 10%, što je među najnižim stopama u Evropi . Ovakav ravan i nizak porez čini RS privlačnom destinacijom za osnivanje firmi i holding struktura – efektivno, ovdje vam država uzme samo jedan mali dio kolača, a ostalo ostaje vama.

Zahvaljujući ovakvom poreskom minimalizmu, Republika Srpska izrasta u tihu oazu za one koji žele sačuvati porodično bogatstvo. Neki bi rekli: “raj” je možda prejaka riječ, ali u poređenju s ostatkom Evrope – kako ćemo vidjeti – RS zaista djeluje kao rajski vrt poreske politike.

Nasljedni porezi u Evropi: od 0% do 50%

Pređimo preko granice. Šta se dešava u ostatku Evrope? Za razliku od Republike Srpske, mnoge evropske države itekako oporezuju nasljedstva i poklone – često vrlo izdašno. Evo nekoliko primjera zbog kojih bogati Evropljani često traže “rupu na saksiji”:

• Njemačka: Ima progresivan porez na nasljedstvo i darove koji se kreće od 7% pa sve do 50%, zavisno od bliskosti srodnika i veličine naslijeđene imovine . Najbliža porodica prolazi jeftinije, ali ako ste dalji rođak ili niste uopšte u rodu, porez može dostići nevjerovatnih 50%.

• Italija: Možda važi za mediteransku opuštenost, ali porezi na nasljeđe nisu opušteni – 4% do 8% na nasljedstva, u zavisnosti od srodstva, uz određene izuzetke . Supružnici i djeca imaju visoke neoporezive pragove (do 1 miliona eura), no sve preko toga oporezuje se, dok se za dalju rodbinu i ne-rođake stopa penje do 8%.

• Francuska: Čuvena po progresivnom oporezivanju, Francuska za direktne nasljednike (djeca, roditelji) uzima do 45% poreza na veće iznose . Još gore, za dalju rodbinu ili osobe koje nisu u krvnom srodstvu porez može doseći i 60% ! Uz to, porezni pragovi (npr. samo ~100.000 € oslobođeno po djetetu) godinama su zamrznuti, što znači da inflacija praktično svake godine povećava efektivan poreski teret.

• Švajcarska (trenutno): Za razliku od većine EU zemalja, Švajcarska nema federalni porez na nasljedstvo – takse postoje samo na nivou kantona i obično su umjerene. Mnogi kantoni oslobađaju blisku rodbinu od poreza u potpunosti. No, kako ćemo vidjeti u nastavku, i Švajcarcima se sprema nešto što podsjeća na francuski scenario.

Iz ovih nekoliko primjera jasno je da Evropa nije blagonaklona prema nasljedstvima: dok mi u RS-u neoporezujemo ništa od toga, u Berlinu, Rimu ili Parizu poreznici računaju dvocifrene procente. Upravo zbog takvih razlika, ne čudi što poreski planeri sve češće traže alternativne lokacije unutar Evrope gdje su pravila blaža. A jedna od tih lokacija, pomalo iznenađujuće, jeste i naša BiH.

Panika u Švajcarskoj pred porezni referendum

Najsvježiji primjer porezne drame na evropskom tlu stiže iz Švajcarske – zemlje koju su bogataši oduvijek smatrali sigurnim utočištem. Međutim, ta se slika poljuljala najavom referenduma koji je zaprepastio i švajcarsku finansijsku elitu i njihove klijente. Na inicijativu krajnje ljevice (Mladih socijalista), ove jeseni Švajcarce vjerovatno čeka glasanje o uvođenju federalnog poreza na nasljedstva i poklone od čak 50% na bogatstva veća od 50 miliona švajcarskih franaka – bez ikakvih izuzeća čak ni za supružnike ili djecu ! Drugim riječima, pola imovine preko tog praga uzela bi država. Za zemlju koja decenijama ljubomorno čuva ugled poreskog raja, ovo je šok-terapija.

Kako javlja Financial Times, zavladala je prava panika među švajcarskim bankarima i advokatima. Mnogi otvoreno upozoravaju na masovni egzodus bogatih porodica ako ovakav porez zaživi . Već sada, mjesecima uoči referenduma, najbogatiji Švajcarci prave planove za selidbu: neki su, ne čekajući ishod, već prebacili svoje rezidentstvo u Lihtenštajn ili dalje, “za svaki slučaj” . Frédéric Rochat iz ugledne banke Lombard Odier potvrđuje kako su pojedine švajcarske porodice odlučile da ne rizikuju ništa i da se presele prije glasanja . Jedan ciriški bankar otkrio je da je njegov klijent broj jedan već odselio preko granice, u strahu od političke neizvjesnosti – čak i ako referendum na kraju ne prođe.

Situacija podsjeća na britanski scenario od prije nekoliko godina: Ujedinjeno Kraljevstvo je 2017. proširilo porez na nasljeđe i na globalnu imovinu tzv. non-dom rezidenata, što je pokrenulo talas odlazaka bogataša iz Londona . Švajcarski stručnjaci sada strahuju od deja vu situacije. “Ovo bi bila katastrofa za Švajcarsku”, zavapio je Peter Spuhler, milijarder i vlasnik kompanije Stadler Rail, procjenjujući da bi njegovi nasljednici platili nevjerovatnih 2 milijarde franaka poreza . Ugledno udruženje ekonomista (Economiesuisse) također je osudilo prijedlog, tvrdeći da on ugrožava poziciju Švajcarske kao pouzdanog i stabilnog poslovnog okruženja .

Možemo zamisliti scenu: u zatvorenim krugovima Ženeve i Ciriha, savjetnici skidaju kravate i grčevito traže rješenja za klijente, dok u mom bijeljinskom uredu kravata odavno nije dio dress-coda. 😊 Ovdje, takve drame nema – porezna stabilnost je nešto na šta smo navikli. Zaista, dok alpska idila podrhtava od političkog rizika, balkanski “raj” djeluje mirno.

Naravno, ostaje da se vidi hoće li švajcarski glasači uopšte prihvatiti ovaj radikalan porez (analitičari sumnjaju, s obzirom na tradicionalni otpor Švajcaraca prema porezima na bogatstvo). Ali, sama činjenica da se o ovome ozbiljno raspravlja bacila je dugu sjenu sumnje na Švajcarsku . Bankari šapatom poručuju klijentima: “diverzifikujte lokacije”. A gdje će potražiti novu luku? E tu na scenu stupa naš region.

Stabilan i diskretan: poziv bogatim porodicama

Na kraju, iz perspektive jednog balkanskog poreskog savjetnika, usuđujem se uputiti blag poziv svim imućnim porodicama i pojedincima koji traže stabilan poreski dom u evropskom okruženju: razmotrite Bosnu i Hercegovinu, a posebno Republiku Srpsku, kao svoju novu bazu. Možda nemamo glamur Ženeve ili Azurne obale, ali nudimo ono što je suštinski važno – sigurnost, diskreciju i racionalne porezne uslove za očuvanje vaše imovine.

Republika Srpska je politički mirna i pravno prevediva sredina, sa propisima koji ne mijenjaju “svako malo”. Vaše porodično bogatstvo ovdje neće biti izloženo hirovima populističkih referenduma niti opterećeno dvo- ili trocifrenim poreznim stopama. Diskrecija je zagarantovana – balkanska sredina itekako zna cijeniti nenametljivost i privatnost (nećete dospjeti na naslovnice samo zato što ste bogati). A racionalnost poreskog tretmana ogleda se u svemu nabrojanom: porezi su niski i predvidivi, procedure jednostavne, a Evropa vam je “iza ćoška”.

Drugim riječima, ako tražite utočište za porodični kapital koje je unutar evropske zone (geografski i kulturno), a pritom pruža uslove ravne karipskim off-shore destinacijama – možda je vrijeme da obratite pažnju na malu teritoriju na Balkanu. Ovdje kod nas, raj je tiši i skromniji, ali itekako stvaran. Dobro nam došli u Republiku Srpsku – poreski raj u srcu Evrope.

(Slaviša Lakić, direktor Standard Prva)

/ / /

"Standard Prva" d.o.o. Bijeljina je kompanija registrovana u Bijeljini pri Okružnom privrednom sudu u Bijeljini. Djelatnosti kompanije su računovodstvo, otkupi potraživanja, angel investing i druge povezane usluge. Distressed debt je dio grupacije u okviru koga firma otkupljuje potraživanja koja funkcionišu i ne vraćaju se redovno.

AK Stevanović je vodeća advokatska kuća u regionu sa sjedištem u Bijeljini. Skraćenica predstavlja Advokatsku kancelariju Stevanović Vesne i Advokatsku kancelariju Stevanović Miloša.

Kontakt za medije press@advokati-stevanovic.com ili putem telefona 00 387 55 230 000 kao i na 00387 55 22 4444